هدف از آن اظهار نظر نسبت به این موضوع است که آیا صورت های مالی بر اساس استاندارد های حسابداری تهیه شده است یا خیر؛ اما هدف از آموزش این علم، تربیت افرادی است که ضمن آشنایی با دروس نظری، با سیستم های مالی و حسابداری صنعت، آشنا شوند و هم چنین توانایی های لازم در تصمیم گیری صحیح و دقیق بر مبنای اطلاعات علمی و قابل اعتماد در بهینه سازی سیستم های گردش کار دستگاه مربوط را داشته و در انجام وظایف تعریف شده و همکاری موثر با کارشناسان مرتبط با این فن در مسائل برنامه ریزی بازرگانی و پیش بینی های مالی و اقتصادی شرکت، ایفای نقش نماید.
حسابرسی انواع گوناگون دارد. حسابرسی صورت های مالی، حسابرسی رعایتی، حسابرسی عملیاتی، حسابرسی قانونی و حسابرسی داخلی انواع حسابرسی هستند.
هدف اصلی این حسابرسی، اعتباردهی به صورت های مالی است. منظور از اعتباردهی، اظهار عقیده یا قضاوت شخص یا اشخاص مستقل و ذی صلاح نسبت به مطابقت تمامی جنبه های با اهمیت ادعا های منعکس در صورت های مالی با معیار های تعیین شده یعنی اصول حسابداری است.
مقصود از حسابرسی رعایت، تعیین میزان رعایت احکام، سیاست ها، پیمان ها، قوانین و مقررات دولتی و کنترل های داخلی توسط شرکت های مورد رسیدگی است. برای مثال، شرکت ها می توانند تعیین میزان رعایت احکام و سیاست های داخلی توسط بخش های مختلف سازمان را از حسابرسان خود درخواست نمایند.
حسابرسی عملیاتی، عبارت است از بررسی بسامان فعالیت های سازمان یا بخش معینی از آن در ارتباط با اهداف تعیین شده. هدف اصلی حسابرسی عملیاتی، ارزیابی رعایتِ «صرفه اقتصادی» هنگام تهیه منابع و ارزیابی «کارآیی» عملیات هنگام استفاده از منابع و «اثربخشیِ» عملیات برای نیل به اهداف از قبل تعیین شده، تشخیص فرصت های بهبود عملیات و ارائه پیشنهاد های اصلاحی به مدیران سازمان ها است.
ارزیابی صرفه اقتصادی، کارآیی و اثر بخشی سیستم حسابداری کامپیوتری یک شرکت و ارائه پیشنهاد های اصلاحی، نمونه ای از حسابرسی عملیاتی است.
در سال های اخیر، دعوت از حسابرسان برای ارائه خدمات حسابرسی قانونی Forensic Audit به ویژه هنگام بروز اختلافات مالی، گسترش فزاینده ای یافته است. حسابرسی قانونی در واقع مشابه خدمت پزشکان در امر «پزشکی قانونی» است. برخی از مواردی که اجرای حسابرسی قانونی می تواند ضرورت یابد؛ به شرح زیر است: تقلب های تجاری یا کارکنان شرکت ها، خسارت های تجاری و اقتصادی، اختلاف بین سهامداران یا شرکا.
حسابرسی داخلی یک فعالیت مستقل، اطمینان بخش واقع بینانه و مشاوره ای است که برای ارزش افزایی و بهبود عملیات سازمان طراحی شده است. حسابرسی داخلی با فراهم ساختن رویکردی سیستماتیک و روش مند برای ارزیابی و بهبود اثر بخشی فرآیند های راهبری، مدیریت ریسک و کنترل، سازمان را در دستیابی به هدف هایش یاری می کند.
برای انجام کار حسابرسی، شخص مورد نظر باید در زمینه محاسبات و تحلیل اطلاعات، مهارت بالا و قابل قبولی داشته باشد. البته در سال های اخیر به دلیل کامپیوتری شدن سیستم های مالی و حسابداری، یک حسابرس کارآمد می بایست علاوه بر اصول و فنون حسابداری و حسابرسی به کار با نرم افزار های مالی و حسابداری مختلف نیز تسلط داشته باشد. همچنین باید دارای مهارت های ارتباطی، کلامی و نوشتاری خوبی باشد.
وظایف حسابرسان اموری مثل بررسی حساب های شرکت، جمع آوری و تحلیل آمار و ارقام، شناسایی مشخصات و ویژگی های کسب و کار و ارزیابی سیستم های گزارش مالی شرکت می باشد. تقسیم بندی حسابرسان شاغلان حرفه حسابرسی در یک تقسیم بندی کلی به دو گروه اصلی تفکیک می شوند:
این گروه از حسابرسان، کارمند واحد مورد رسیدگی هستند و در واقع رابط میان هیات مدیره و شرکت بوده و گزارش رسیدگی خود را به طور هفتگی، ماهانه یا سالانه به مدیر عامل و هیات مدیره ارائه می دهند.
این گروه از حسابرسان عملیات داخل واحد تجاری را رسیدگی می کنند. حسابرس داخلی، سیاست ها، رویه ها و توان مالی شرکت را به منظور بهبود کارآیی آن ارزیابی و بررسی می کند.
این گروه از حسابرسان، افرادی هستند که در موسسات حسابرسی مشغول کار هستند و بر اساس قرارداد میان شرکت ها یا سازمان ها با این موسسات، عملیات حسابداری و مالی واحد تجاری را بر اساس اصول و موازین حسابداری مورد رسیدگی قرار می دهند و گزارش خود را به مجمع عمومی صاحبان سهام ارائه می کنند. در واقع حسابرسان مستقل رابط میان صاحبان شرکت و هیات مدیره شرکت می باشند.
در راحت ترین تعریف حسابرس مستقل به کسی می گویند که امور مالی و حسابداری شرکت ها و موسسات را در برابر دریافت حقوق انجام می دهد.
اهمیت حسابرسی مستقل در حسابداری
یکی از مواردی که این روز ها در کشور های مختلف در جای جای جهان مورد توجه است تاسیس شرکت های حسابرسی و حسابداری است که در این شرکت ها با به کار گرفتن حسابداران و حسابرسان با تجربه به صورت مستقل به امور مالی موسسات و شرکت ها پرداخت می شود.
حسابرسی مستقل زمانی اهمیت خود را نشان می دهد که لازم است در مورد صورت های مالی و جریان امور مالی و ارزیابی آن ها اظهار نظر صورت گیرد.
وظیفه ای که بر عهده ی این گروه از حسابرسان است عبارت است از رسیدگی یا بررسی معاملات و کنترل های یک موسسه دولتی به منظور اظهار نظر در این مورد که فعالیت های مالی و اقتصادی طبق اصول متداول حسابداری دولتی در صورت ها و گزارش های انعکاس یافته است یا خیر.
در بیشتر موارد، یکی از نخستین سوالاتی که توسط افراد علاقه مند به کار در رشته های حسابداری پرسیده می شود این است که چه تفاوتی میان حسابداری و حسابرسی وجود دارد. گرچه این دو حرفه شبیه هم هستند و اغلب با هم اشتباه گرفته می شوند، ولی تفاوت های قابل توجهی میان حسابداری و حسابرسی وجود دارد.
حسابداران معمولاً کارمندان شرکتی هستند که برای آن کار می کنند، درحالیکه حسابرسان معمولاً توسط شرکت دیگری، برای بررسی درستی کارهای حسابدار استخدام می شوند. گرچه همیشه این طور نیست، ولی به طور کلی حسابرس هیچ ارتباط مالی ای با شرکت ندارد.
حسابدار کارهای خود را به صورت روزانه انجام می دهد، درحالی که حسابرس معمولا کارهای حسابداری را سه ماهه یا سالانه انجام می دهد. حسابرسان معمولاً در شرایط خاص، مثلاً مشکوک شدن به تقلب، به شرکت آورده می شوند.
استخدام حسابدار در شرکت ضروری است؛ ولی استخدام حسابرس، گزینه ای اختیاری است.
حسابداران در پایان سال صورت های مالی شرکت را تنظیم می کنند. این صورت های مالی، تصویری از ثبات مالی شرکت را ارائه می دهد. ولی حسابرس صورت های مالی را بررسی و درستی آن ها را مشخص می کند.
