استراتژی های نگهداری و تعمیرات (نت) و اهمیت آن در این دوران

  • چهارشنبه 04/تیر/1399
استراتژی های نگهداری و تعمیرات (نت) و اهمیت آن در این دوران
نگهداری و تعمیرات (نت) از چه جهت تا این حد اهمیت پیدا کرده است؟

نگهداری و تعمیرات از چه جهت تا این حد اهمیت پیدا کرده است؟ در گذشته، ماشین آلات تولیدی در کاخانه ها معمولاً دستی بودند و کمتر ماشین ها و دستگاه های نیمه خودکار و خودکار دیده می شدند. به تدریج با رشد تکنولوژی دستگاه ها به سمت دستگاه های خودکار و نیمه خودکار حرکت کردند. این روند حرکتی به سوی automation یا همان اتوماسیون منجر به حرکتی در نیازهای مهارتی کارگران و کارکنان نیز شد. کارگرانی که قبلاً می بایست دارای مهارت و سرعت بالا در تولید و کاربری دستگاه ها می بودند، به تدریج قدری نیازشان به این مهارت کمتر شد. بله، همگام با پیچیده تر شدن طرح و ساختار سیستم های صنعتی و بالا رفتن عامل وابستگی بین مراحل تولید یک محصول و خودکار شدن عملیات تولیدی، میزان احتیاج به مهارت های کارکنان نگهداری و تعمیرات (نت) افزایش یافت. به بیانی دیگر رابطه ی مستقیمی بین میزان اتوماسیون و میزان احتیاج به مهارت در کارکنان نگهداری و تعمیرات وجود دارد. نیاز به مهارت ها و تخصص های بالا برای کارکنان نگهداری و تعمیرات، پرداخت دستمزدهای بیشتری را الزامی نمود.

نگهداری و تعمیرات (نت)

همچنین افزایش قیمت های ماشین آلات و حجم قابل توجه سرمایه گذاری ها برای تاسیس واحدهای صنعتی و بالا بودن قیمت های قطعات یدکی، مخصوصاً در شرایط الزام به تهیه این قطعات از کشورهای خارجی، همگی نشانگر این حقیقت هستند که با پیشرفت زمان، جایگاه امور مدیریت فنی و نگهداری و تعمیرات در نمودارهای سازمانی صنایع سیر صعودی داشته و این امور جزء ارکان اصلی و اساسی در اداره صنعت منظور شده اند. دلایل عمده روند افزایشی اهمیت امور نگهداری و تعمیرات (نت) و مدیریت فنی در صنایع در گذر زمان به شرح زیر خلاصه می شود:

  1. حرکت سریع صنایع در جهت «اتوماسیون» کاری که در نتیجه احتیاج کمتری را به مهارت های امور تولید ایجاب نموده، ولی احتیاج به مهارت بیشتر کارکنان نت و مدیریت فنی را در جهت توانایی در مراقبت و تعمیر تجهیزات الزامی می نماید.
  2. بالا رفتن حجم سرمایه گذاری ها و سرعت تولید و در نتیجه بروز خسارت زیاد به سیستم تولیدی در اثر رکود تولید به علت خرابی های اضطراری.
  3. بالا رفتن قیمت قطعات یدکی و قیمت اولیه ماشین آلات که احتیاج به روش های صحیح و بهینه مدیریت بر داراییهای فیزیکی و کنترل سرعت استهلاک و هزینه های نگهداری و تعمیرات را الزامی می کند.
شاید برای شما مفید باشد: نگرش سیستمی به نگهداری و تعمیرات تجهیزات و ماشین آلات صنعتی

برای نشان دادن روند افزایشی اهمیت و نقش امور فنی در صنایع به این نکته اشاره می شود که بر اساس آمار و اطلاعات در مورد تجزیه و تحلیل نیروی انسانی به کار گرفته شده در خطوط مونتاژ، در سالهای دهه ۱۹۶۰ تعداد کارکنان نگهداری و تعمیرات در یک خط مونتاژ یک نفر در مقابل ۲۲ نفر کارکنان تولیدی بوده است یعنی ۵/۴ درصد و این نسبت در دهه ۱۹۷۰ در خطوط مونتاژ به ۹ مفر در مقابل ۵ نفر کارکنان تولیدی (۱۸۰ درصد) افزایش یافته است. هر چند شاید آمار بالا به نظر اغراق آمیز و دور از انتظار بنماید (بیشتر بودن کارکنان نگهداری و تعمیرات از کارکنان تولیدی) اما بدون شک روند افزایشی تعداد کارکنان این بخش در مقابل تعداد کارکنان تولیدی غیر قابل انکار است. ساختار جریان تولید و استمرار تولیدی در نسبت فعالیت های مدیریت فنی (نگهداری و تعمیرات) موثر است. در صورتی که در یک طبقه بندی کلاسیک سیستم های تولیدی رایج در صنعت به چهار طبقه پیوسته، انبوهی، دسته ای و سفارشی تقسیم شود پیچیدگی خدمات مدیریت فنی به ترتیب در تولیدی پیوسته از همه انبوه تر و پس از آن تولید انبوهی، دسته ای و سفارشی خواهد بود.

نگهداری و تعمیرات (نت)

علل پیچیدگی امور نت (نگهداری و تعمیرات) در سیستم های تولیدی پیوسته در مقایسه با سایر سیستم ها شامل موارد زیر می شود:

  1. پیوستگی خط تولید، منجر شده است توقف یک دستگاه تولیدی کل خط تولید را متوقف کند.
  2. در بسیاری از سیستم ها تولید پیوسته نیروی کار در اطراف دستگاه ها وجود ندارد و یا کمتر وجود دارد (به دلیل خودکار بودن ماشین آلات) که این موجب دریافت کمتر اطلاعات و پیغام ها از وضعیت ماشین آلات می شود.
  3. تشابه کمتر ماشین آلات تولیدی، موجب نیاز به تخصص بالاتر و همچنین انبار قطعات یدکی بزرگتر خواهد بود.
  4. در این خطوط تولید، معمولاً توقف تولید به معنای ضایع شدن میزان زیادی مواد اولیه با ارزش است.

اما چه میزان نیروی انسانی در بخش مدیریت فنی نیاز داریم؟ سوالی است که می تواند در طراحی سازمان بسیار موثر باشد و تعیین میزان بهینه ی آن می تواند نقطه ی مطلوبی بین توقف های خط تولید و هزینه ی نیروی انسانی این بخش ایجاد کند. میزان نیروی انسانی این بخش به شدت به ماهیت صنعت و تولیدی که در آن فعال هستیم بستگی دارد. همچنین باید دید چه میزان از سرویس های فنی را می توانیم به خارج از سازمان برونسپاری کنیم. آیا قطعات یدکی در بازار نزدیک وجود دارد؟ و نکته ی بسیار حائز اهمیت فرهنگ کارکنان خط تولید است که چه میزان به دستگاه ها و ماشین آلات دلسوزی دارند و در محافظت از آنها دقت می کنند. در صورتی که مورد فرهنگ کارکنان تولیدی، به گونه ای باشد که کارکنان آن نسبت به حفاظت از دستگاه ها بی تفاوت باشند هزینه های نگهداری و تعمیرات و همچنین توقف تولید، فشار سنگینی را به مدیریت وارد خواهد آورد.

فرهنگ کارکنان تولیدی

استراتژی های نگهداری و تعمیرات (نت)

سیستم نگهداری و تعمیرات واکنشی

این استراتژی می گوید:

(Fix it after it Breaks)

Reactive Maintenance

در این روش بعد از وقوع خرابی نسبت به تعمیر ماشین و بازگشت وضعیت به حالت اولیه اقدام می گردد.

در استاندارد TPM از این روش با عنوان (Breakdown Maintenance) یاد شده و در ایران نیز عنوان (Emergency Maintenance) برای این روش مورد استفاده قرار می گیرد.

این سیستم در سالهای آغازین تکامل نت مورد استفاده قرار می گرفته و بدین سبب با ساختار امروزین ماشین آلات و تجهیزات همخوانی چندانی نداشته و معایب زیر را با خود به همراه دارد:

  1. کاهش ایمنی کار با ماشین آلات
  2. عدم برنامه ریزی دقیق تولید به علت بروز مشکلات کمی و کیفی
  3. نیاز به گروه تعمیراتی قوی و آماده به کار
  4. افزایش زمان تعمیرات بعلت مشاهده خرابی های فرعی
  5. نیاز به ذخیره و انبار کردن وسیع قطعات

استراتژی های نگهداری و تعمیرات

سیستم نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه

این استراتژی می گوید:

(Fix it before it breaks)

Maintain based upon calendar or running time

نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه عبارتست از یک روش سیستماتیک برنامه ریزی و زمان بندی شده جهت انجام کارهای نگهداری مورد نیاز بر طبق برنامه تنظیمی با هدف جلوگیری از فرسایش غیرعادی اجزا ماشین و کاهش توقفات اضطراری ماشین آلات.

نت پیشگیرانه بر اساس تناوب اجرای فعالیت ها برنامه ریزی و اجرا گردیده و به همین دلیل عبارت Time Based Maintenance نیز به این دسته از فعالیت ها اطلاق میگردد.

فعالیت های نت پیشگیرانه عبارتند از:

  1. جلوگیری از فرسایش غیرعادی اجزاء ماشین: نظافت، آچارکشی و روانسازی (روغنکاری و گریسکاری)
  2. کاهش توقفات اضطراری: تعمیر و تعویض های دوره ای مطابق با برنامه زمانی از پیش تعیین شده.

سیستم نگهداری و تعمیرات پیشگویانه

نت پیشگویانه به مجموعه فعالیتهایی اطلاق می گردد که جهت تعیین شرایط فنی کارکرد اجزاء ماشین (اندازه گیری میزان فرسایش اجزاء) در حین بهره برداری انجام گردیده و بر اساس نتایج حاصله از آن، زمان و نوع فعالیت نت مورد نیاز تعیین می گردد.

نت پیشگویانه بر اساس شرایط کارکرد اجزاء ماشین برنامه ریزی و اجرا گردیده و به همین دلیل عبارت Condition Based Maintenance نیز به این دسته از فعالیت ها اطلاق می گردد.

فعالیت های نت پیشگویانه (PdM) عبارتند از:

  1. بازرسی فنی توسط حواس انسانی: انجام بازرسی فنی توسط پرسنل ماهر نت با استفاده از حواس انسانی (همچون بازرسی سر و صدای غیرعادی یا گرم شدن بیش از حد اجزاء)
  2. اندازه گیری فرسایش با استفاده از ابزار توسط انسان: بازرسی فنی اجزاء ماشین و اندازه گیری فرسایش با استفاده از ابزارهایی همچون ارتعاش سنج، حرارت سنج، آنالایزر روغن. در این روش بازرس PM در فواصل زمانی مشخص و در حین کارکرد ماشین با استفاده از ابزار نسبت به اندازه گیری میزان فرسایش اجزاء اقدام و نتایج به دست آمده را با محدوده کارکرد مجاز اجزاء مقایسه می نماید. تصمیم جهت ادامه کار ماشین و یا توقف آن جهت انجام فعالیتهای نت بر اساس نتایج حاصله از این تحلیل خواهد بود. در این روش هیچ فعالیت اضافی نت انجام نمی گیرد و بر همین اساس عبارت نت اقتصادی نیز به این گروه از فعالیت های نت اطلاق می گردد.
  3. بازرسی و اندازه گیری پیوسته توسط ابزار: امروزه استفاده از روش کنترل پیوسته توسط طراحان ماشینهای صنعتی به عنوان روشی جهت جلوگیری از خطاهای برنامه ریزی نت مورد توجه قرار گرفته است. فیلترهای هوا مجهز به سنسور هایی جهت تعیین زمان دقیق تعویض فیلتر شده اند؛ برای یاتاقان ها سنسورهای حرارتی طراحی گردیده تا زمان دقیق روانسازی آنها مشخص و به اپراتورها اعلام گردد و....

سیستم نگهداری و تعمیرات پیشگویانه

سیستم نگهداری و تعمیرات موثر

این استراتژی می گوید:

(Don’t just fix it، improve it)

Eliminate defects from all sources; Maximize equipment uptime

نت موثر به مجموعه فعالیت هایی اطلاق می گردد که با هدف بهبود وضعیت کارکرد ماشین آلات، کاهش میزان نیاز آنها به اجرای نت و حذف کامل علل وقوع خرابی ها انجام می گیرد.

در استاندارد نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر (TPM) که از سوی انجمن مهندسین نت ژاپن تدوین گردیده عبارت (Maintenance Prevention) برای نت موثر استفاده گردیده است.

مهمترین روش های تحلیلی مورد استفاده در سیستم نگهداری و تعمیرات موثر عبارتند از:

  • RCA: Root Cause Analysis
  • MFMEA: Machine Failure Mode and Effects Analysis

فعالیت های نت موثر عبارتند از:

  1. انتخاب ماشین آلات و تجهیزات و یا تغییر در نحوه استفاده از آنها بر اساس سوابق نت و تجربیات پرسنل نت و تولید.
  2. طراحی مجدد اجزاء ماشین با هدف حذف علل وقوع خرابی ها.
  3. بازنگری در طراحی، نصب و نحوه بهره برداری از تجهیزات.

سیستم نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر

همانگونه که در گام های پیشین اشاره نمودیم سیستم TPM در حقیقت همان سیستم نت بهره ور به شیوه آمریکایی (که در سال 1954 معرفی شد) است که در جهت سازگاری با شرایط صنعتی ژاپن در آن بهبودهایی داده شده است ؛ ابتکار محوری و حساس در اصول TPM این است که اپراتورها خودشان به امور اصلی و اولیه نگهداری و تعمیرات ماشین های خودشان می پردازند. در نت بهره ور فراگیر نتایج حاصل از فعالیتهای صنعتی و تجاری به صورت اعجاب انگیزی بهبود یافته و سبب ایجاد یک محیط کاری با بهره وری بالا، شادی آفرین و ایمن با بهینه سازی روابط بین نیروی انسانی و تجهیزاتی که با آن سر و کار دارند، می گردد.

از زمانیکه اولین اسناد در زمینه سیستم نت بهره ور جامع (TPM) ارائه گردید بیش از سی سال می گذرد. نسخه اول سیستم TPM به مدل Nakajima (از بنیانگذاران TPM) مشهور بوده و تا سال 1989 نیز در اصول پنجگانه آن تغییری داده نشد.

با تغییر نگرش در سیاستهای کلان TPM، ویرایش دوم و سوم سیستم مذکور در طول سال های 1989 تا 1994 توسط T. Suzuki ارائه گردیده که یکی از ویژگی های مهم ویرایش سوم افزایش اصول سیستم به هشت اصل زیر می باشد:

  1. افزایش میزان اثر بخشی کلی ماشین آلات.
  2. اجرای نت خود کنترلی توسط پرسنل خطوط تولید.
  3. اجرای نت برنامه ریزی شده توسط بخش نگهداری و تعمیرات.
  4. برگزاری دوره های آموزش تئوری و عملی برای کلیه پرسنل.
  5. مدیریت زودهنگام بر روی ماشین آلات.
  6. استقرار سیستم نت کیفیتی با ایجاد ارتباط بین واحدهای نت و کنترل کیفیت.
  7. استقرار نت بهره ور فراگیر در واحدهای پشتیبانی و ستادی نت.
  8. مدیریت ایمنی و محیط زیست.​

منبع: مهندس صنایع -myindustry.ir

درباره این مقاله دیدگاهی بنویسید...
برای ثبت دیدگاه باید ابتدا وارد سایت شوید. جهت ورود را کلیک کنید